O kısma gelmeden önce fakülte hakkında bahsetmek istiyorum. Günümüzde eczacılık fakülteleri beş senelik lisans eğitimi vermektedir. Bazı fakültelerde hazırlık ile birlikte bu süreç altı seneye uzamakta. Haliyle fakülteye giren öğrenciyi meşakkatli bir öğrenim süreci beklemekte.
Her okulda derslerin verilme sıraları genelde farklı olsa da genel hatlarıyla teorik ve pratik dersler birlikte götürülmeye çalışılıyor. Benim okulumda birinci ve ikinci sınıfta ders sayısı fazla (bir dönemde 12 derse kadar çıkabiliyordu) ancak ders yükü hafifken, üçüncü ve dördüncü sınıfta ders sayısı 5'e kadar düşmekte ancak ders yoğunluğu laboratuvarlar ile birlikte zirve yapmaktaydı. Bu dersler de genellikle meslek dersleri oluyor.
Eczacılık Fakültelerinde bulunan temel anabilim dalları ise şöyle:
Analitik Kimya
Biyokimya
Farmakognozi
Farmakoloji
Farmasötik Botanik
Farmasötik Kimya
Farmasötik Mikrobiyooji
Farmasötik Teknoloji
Farmasötik Toksikoloji
Üniversiteden üniversiteye, kadroları ve imkanları dahilinde bu anabilim dallarına ek olarak yeni anabilim dalları da eklenebiliyor. Ancak esas olarak sorumlu olduğumuz dersler aynen bunlar. Fakat ders sayısı elbette bu kadar değil. Bir anabilim dalı bir ders de verebilir, birkaç farklı ders de. Birden fazla ders veren anabilim dalları bir dönemde bir ders verirler. Mesela x döneminde farmakoloji dersini veren ABD, y döneminde Farmasötik Bakım, z döneminde Farmakoterapi dersini verebilir. Üstelik bu dersler birkaç döneme de yayılabilir. Örneğin Farmasötik Kimya, Teknoloji, Farmakoloji, Farmakognozi gibi baba dersler dediğimiz dersler dört döneme yayılmış haldedir ki yukarıda bahsettiğim 3. ve 4. sınıfın yoğunluğunu da zaten bunlar oluşturur.
Derslere kuş bakışı bakacak olursak..
Analitik Kimya'da ilaç kimyasında kullanılan ham maddelerin analiz yöntemlerini, Biyokimya'da tahlil yapmayı ve sonuçlarını yorumlamayı öğreniriz. Her an önünüze idrar dolu bir şişe veya dışkı çözündürülmüş bir deney tüpü koyabilirler.
Farmakognozi, ismi en ilginç olan ama bence en eğlenceli derslerden birisi. Sadece eczacılık fakültelerinde verilir ve bence eczacılık işte tam da budur. Bitkiden ilaç nasıl yapılır, hangi bitkinin çiçeği hangisinin yaprağı kullanılır, içerisinde hangi etken maddeler vardır, bu etken maddelerin sınıflandırılması ne işe yaradıkları vs.. Bununla kalmaz aromaterapiye gireriz, homeopatiden çıkarız. Laboratuvarında mikroskopta bitki parçalarından bitkiyi teşhis ederiz, "Soğuk algınlığına ne iyi gelir?" çayını yapmayı öğreniriz. Eczanede satılan bitkisel preparatları "Amaan ne gerek var hocam.." diye söylene söylene ezberler sonra stajda Sambucol'de kara mürver var, vay efendim Pharmaton'da ginseng var dediğimizde de mutlu oluruz.
Farmakoloji, adı üstünde ilaç bilgisidir. Zordur. Zevklidir. Çabuk unutulur. Tekrar edilmelidir. Önemlidir. Hatta eczanede çalışan bir eczacı için en önemlisidir. İlacın vücuda alındığında hangi mekanizmalarla etki ettiğini öğretir. Hastalıkların teşhisine hakim olma kısmı buradan gelir.
Farmasötik botanik dersinden çıkınca bahçedeki bütün bitkilerin ismini latince söyleyebilirsiniz. Dağa bayıra çıkıp tıbbi papatya falan toplamak isteyebilir, mantarlara farklı gözle bakarsınız. Farmakognozinin temellerini oluşturur ama etken maddeden çok bitki anatomisi ve morfolojisi öğrenirsiniz. Mikroskopla haşır neşir olur, sözlüde ne işe yaradığını hatırlayamadığınız bitkiye diüretik (idrar söktürücü) der geçersiniz.
Maydonoz?
"Diüretik hocam."
Ayrık otu?
"Diüretik hocam."
Ihlamur?
"Diüretik hocam."
Emin misin?
"Değilim hocam."
Farmasötik Kimya, objektif kalamıyorum burada malesef. 100 eczacıya sorun 1 popüler cevap alın. En zor derstir kanaatimce. İlaç moleküllerinin kimyasal yapısı, sınıflandırılması, isimlendirilmesi ve (evet, bildiniz) ne işe yaradıklarını öğreniriz. Genelde farmakolojiler ile paralel götürülür. Çok da iyi olur, kimya sınavına farmakolojide hatırladıklarınızdan takviye yaparsınız.
Sınavına çalışırken sinir krizi geçirebilirsiniz. Normal. Bir de gözünüzü her kapattığınızda benzen halkaları havada uçuşur. O da normal.
Farmasötik Mikrobiyooji, çok şeker bir ders. Biz mikroskop kullanmayı bu derste öğrendik bahçedeki havuz suyundan bir damla alıp içinde mikroorganizma aramıştık. Hoca bulunca beni çağırın diyordu ama ölü olmadıkları için hoca gelene kadar kaçıyordu keratalar. :) Sonra işler birbirimizin parmağını kesip kanında akyuvar aramaya kadar geldi. Nasıl geldi anlamadık.
Farmasötik Teknoloji, eczacılığın bel kemiği. ilaç nasıl yapılır sorusunun cevabı. Aspirinin hem efervesanı hem tableti hem bağırsakta çözüneni hem midede çözüneni ayrı ayrı nasıl bir teknoloji ile yapılır diyorsanız, doğru yerdesiniz. İlaç firmaları ile ilgili her şeyi bu derste öğrenirsiniz. Bu dersin en güzel yanı da kozmetoloji bilimini öğretmesidir. Laboratuvarı süper geçer. Diş macunu, saç jölesi, tüy dökücü gibi birçok şey yapmayı öğrenirsiniz. En unutamayacağınız tecrübe ise supp. (fitil) kalıbında ruj yapmak olur..
Farmasötik Toksikoloji, benim en sevdiğim ders. Tezimi de bu anabilim dalında yazdım. Ama ne yazık ki sadece bir dönem veriliyordu benim okulumda. Kanda alkol tayini, zehir tayini, zehirlenmelerde ilk yardım, kimyasal silahlar.. Toksikoloji ile ilgili her şey. Maalesef son sınıfta adli toksikoloji seçmeli dersi açılmadı. Çok ümitlenmiştim. Ancak klinik toksikoloji ve gıda toksikolojisini seçip, bitirme projemi de bu bölümden alınca toksikolog olma yolunda ilk adımımı atmış oldum. İleride doktora yapma fırsatım olursa da bu bölüm ile devam etmek isterim.
Genel hatları ile dersler bu şekilde. Yazarken (kimya hariç) zorluklarına değil eğlenceli yanlarına odaklanmak istedim. Bu derslerin her biri önemli ve ciddi iş yükü olan derslerdir. Okurken çok da fark etmiyoruz önemlerini (sanırım bütün bölümlerde az çok böyledir) ama inanın o en gereksiz gördüğünüz bilgicik bile bilinçaltınızda biriktirdiğiniz bilgiler ile güzel bağlantılar kurmanızı sağlıyor.
Az çok dilim döndüğünce anlatmaya çalıştım merak eden arkadaşlar için. Sorularınızı yoruma yazabilir, mail olarak atabilir (mavimurekkepbeyazonluk@gmail.com) veya Instagram'da direkt mesaj olarak (@mavimurekkepbeyazonluk) yollayabilirsiniz.
Bir sonraki yazımda eczaneler hakkındaki sınırlandırmalardan bahsedeceğim.